การไถนาด้วยควาย เป็นวิธีการทำเกษตรแบบดั้งเดิมมาแต่โบร่ำโบราณ ที่อยู่ควบคู่กับชาวเกษตรมาอย่างช้านานครับ ตั้งแต่ก่อนจะมีเครื่องจักรนู่นเลยอย่างที่เราทราบกันดีอยู่แล้ว ในปัจจุบันนี้วิธีการไถนาด้วยควายนี้ได้เลือนหายเหลือน้อยลงทุกทีครับ คนที่ยังรู้วิธีการไถก็เหลือน้อยลงทุกทีเช่นกัน ซึ่งเป็นไปตามยุคสมัยที่เปลี่ยนแปลงไปเพราะตอนนี้เรามีเครื่องทุ่นแรงจำนวนมากครับ
แต่เนื่องด้วยผมยังมีคนใกล้ตัวที่ยังไถเป็นอยู่ ซึ่งก็คือพ่อผมเอง ปีนี้ก็อายุ 63 ขวบแล้ว ผมจึงอยากจะมาเรียนรู้วิธีการไถนาด้วยควายเพื่อจะได้สืบทอดวิธีการนี้ให้คงอยู่ต่อไป ตั้งแต่เล็กจนโตผมก็ไม่เคยสนใจที่อยากจะฝึกการไถเลย จะทำอย่างมากก็พยายามขึ้นขี่ควายเท่านั้นครับ เพราะผมถูกหล่อหลอมให้เรียนเก่งๆ เรียนสูงๆ จะได้ทำงานดีๆ มีเงินเดือนทุกเดือนจะได้ไม่ลำบาก แต่วันนี้ที่ผมตัดสินใจหันหลังให้กับงานประจำและเส้นทางชีวิตตามสายการเรียนที่ผมเรียนมา และตัดสินใจกลับมาเป็นเกษตรกรไม่มีเงินเดือนใช้ชีวิตแบบธรรมดาๆ เพื่อหวังว่าจะได้พบความสุขในชีวิตที่แท้จริง แม้ตอนนี้ยังไม่แน่ใจว่าเจอรึยังก็ตาม
เกริ่นมาซะยาวเข้าเรื่องเลยละกันครับ ที่ๆที่เราจะไถนี้เป็นแปลงที่เราได้ปลูกไผ่ตงลืมแล้งสายพันธุ์อินโด ได้ประมาณ 1 เดือน โดยใช้ระยะห่างในการปลูกที่ 3 x 3 เมตร และเรามองว่ากว่าไผ่จะโตมีรากเต็มพื้นที่ก็คงใช้เวลาไม่ต่ำกว่า 1 ปี ก็เลยอยากที่จะปลูกพืชอายุสั้นแซมพื้นที่ว่าระหว่างร่อง จึงตัดสินใจปลูกฟักทองซึ่งเอาเมล็ดมาจากฟักทองที่เราซื้อมาจากตลาดมาลองปลูกดู ไม่ได้หวังจะขายแต่มองว่าน่าจะเป็นพืชที่ดูแลง่าย และสิ่งที่ผมได้เรียนรู้จากพ่อวันนี้พอสรุปได้ดังนี้ครับ
การไถนาด้วยควาย(อาจหมายรวมถึงการไถด้วยเครื่องมืออื่นๆด้วย) มันเป็นศิลปะไม่มีรูปแบบตายตัว ดังนั้นก่อนที่เราจะเริ่มไถเราต้องสำรวจพื้นที่ก่อนเพื่อออกแบบวิธีการไถ ว่าจะจะไถไปในทิศทางใด ไถลึกไถตื้น เป็นต้น
เราต้องรู้จักสภาพควายของเราว่าสามารถไถได้เยอะขนาดไหน อย่างตัวที่เราเอามาไถนี้มันกำลังตั้งท้องอีกไม่กี่เดือนก็จะออกลูกแล้ว เราก็ควรไถพอประมาณถ้าหนักเกินไปมันอาจแท้งได้ ถ้าจะให้ดีเราต้องใช้ควายตัวผู้นะครับไถเป็นไร่สองไร่ต่อเนื่องสบายครับ
ควายเป็นสัตว์ที่ให้ประโยชน์เราควรใส่ใจในการเลี้ยงมันนะครับ ใช้งานเสร็จแล้วก็ให้มันกินอิ่มหนำสำราญเพื่อเป็นการตอบแทน ซึ่งสิ่งที่มันกินก็ไม่มีอร่อยไปกว่าหญ้าเลยครับ
ในแปลงที่เราไถถ้าปลูกพืชไว้ เราควรที่หาตระกร้อครอบปากไว้จะได้ไม่เคี้ยวต้นพืชของเรา หรือใช้วิธีการใช้อีกคนจูงเดินนำหน้าก็ได้ แต่ตัวนี้เราไม่ได้ทำทั้งสองอย่างที่ว่าเพราะเราปลูกต้นไผ่ห่างกันมากและตัวนี้มันไถเก่งแล้งเชื่อฟังคำสั่งของเจ้านาย แต่ก็มีแอบเคี้ยวยอดไผ่ไปสองสามต้น
เป็นไงกันบ้างครับผลงานจากการไถนาด้วยควาย ทั้งหมดนี้ใช้เวลาไปประมาณครึ่งชั่วโมงครับ อาจจะไม่สู้รถไถนะครับแต่มันเปรียบเทียบกันไม่ได้ครับ ก็อยากฝากคนที่เกษตรการทำเกษตรนะครับว่าเรามีภูมิปัญญาเก่าๆอะไรดีๆที่อยู่ใกล้ตัวก็อยากให้อนุรักษ์ไว้นะครับ ยิ่งนานไปมันยิ่งมีคุณค่ามากยิ่งขึ้นนะครับ สำหรับใครที่อยากดูแบบภาพเคลื่อนไหวผมได้ถ่ายเป็นวีดีโอมาด้วยครับสามารถเปิดดูตามลิ้งค์ด้านล่างนี้ครับ
คลิปวีดีโอเรียนรู้การไถนาด้วยควาย https://www.youtube.com/watch?v=eAMI05C1DvA
บทความโดย ฮักเกษตร
ติดตามเราได้ที่
Website : www.hugkaset.com
Fanpage : www.facebook.com/hugkaset
Youtube chanel : https://www.youtube.com/channel/UCmPdRXJBd9NlRQYrMCa13pA
คำสั่งทูนแปลว่าเลี้ยวขวาหรือซ้ายครับ